معرفي نشريه
علمی
فصلنامه زیبایی‌شناسی ادبی با انتشارمقاله‌های علمی و تخصصی در زمینه زیبایی‌شناسی با بهره‌مندی از دانش علمی و تجارب استادان برجسته و صاحب‌نظر رشته زبان و ادبیات فارسی و گرایش‌های ذی‌ربط اهداف زیر را دنبال می‌کند:
- ارتقای سطح علمی و تخصصی زیبایی‌شناسی ادبی
- ایجاد بستر مناسب برای ارایه اندیشه‌های نو در زمینه زیبایی‌شناسی ادبی
- انتقال و تبادل تجربیات و دستاوردهای تازه علمی در سطح ملی و بین‌المللی
- انتشار آخرین نتایج تحقیقات و دستاوردهای علمی‌تخصصی درباره زیبایی‌شناسی ادبی
- ایجاد پایگاه تخصصی وپژوهشی زیبایی‌شناسی ادبی در کشور
- بومی‌سازی زیبایی‌شناسی ادبی و تولید علم در این حوزه
- این نشریه با احترام به قوانین اخلاق در نشریات عضو و تابع قوانین کمیته اخلاق در انتشار (COPE)میباشد و از آیین نامه اچرایی قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در آثار علمی پیروی می نماید.
این فصلنامه با عنوان اندیشه‌های ادبی بر اساس رأی پنجاه و هفتمین جلسه کمیسیون بررسی و تأیید نشریات علمی دانشگاه آزاد اسلامی مطابق نامه شماره 144498/87 مورخ 1/5/1388 به مرتبه علمی پژوهشی ارتقا یافته است.
همچنین این نشریه با شماره ثبت 3527/124 مورخ 21/7/88 در معاونت مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مصوب شده است.
آخرین مقالات منتشر شده
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - سیمین بهبهانی و نوگرایی در تصویر شعری
فاطمه یوسف پورسیفیشماره 57 , دوره 14 , زمستان 1402سیمین بهبهانی از غزل‎سرایان نوگرای معاصر اوست. سیمین را به سبب نوآوری‎هایش در وزن غزل، نیمای غزل دانسته‎اند. مهمترین بُعد نوآوری سیمین در وزن غزل است. با این همه در سایر ابعاد هنر شعر نیز سیمین شاعری نوگراست. بخصوص نوگرایی و تلاش او برای نوکردن تصویر در شعرش چکیده کاملسیمین بهبهانی از غزلسرایان نوگرای معاصر اوست. سیمین را به سبب نوآوریهایش در وزن غزل، نیمای غزل دانستهاند. مهمترین بُعد نوآوری سیمین در وزن غزل است. با این همه در سایر ابعاد هنر شعر نیز سیمین شاعری نوگراست. بخصوص نوگرایی و تلاش او برای نوکردن تصویر در شعرش را می‌توان دید. او تلاش داشته منطبق با رویکرد نوگرایی تصویری در شعر، تصاویری را در شعر خود به کار گیرد که حاصل دید فردی، تجارب شخصی، تکیه بر عینیّتگرایی و فردیّتگرایی باشد. بر این اساس او آنطور که دیده به تصویر کشیده و از کلیشهها و تکرارها تا حد ممکن در تصویرسازی اجتناب کرده است. عناصر امروزین و پدیدههای معاصر منطبق با این دید فردی و تجربهگرایی، در تصویرسازی او جایگاهی برجسته دارند و یکی از اصلیترین خاستگاههای نوآوری تصویری شاعر به حساب می‌آیند. پژوهش حاضر تلاش داشته تا ابعاد این نوآوری تصویری را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار داده و نتایج این نگاه و نگرش نو در تصویرسازی را آشکار سازد. یافتههای پژوهش تأکید بر نوآوری در تصویرپردازی را در شعر سیمین به اثبات می‌رساند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - بررسی وجهیت فعل در شعرفروغ فرخزاد با تأمل بر وجه التزامی
زری خدائی مهری تلخابی تورج عقدائی حیدر حسنلو حسین آریانشماره 57 , دوره 14 , زمستان 1402موضوع مقالة حاضر، بررسی وجهیت فعل در شعرفروغ فرخزاد با تامل بر وجه التزامی است. از آن‌جایی که براساس نظریه‌های مختلف، وجه افعال، ازجایگاه‌های بنیادین بازتاب دیدگاه نویسنده است؛ از این رو، از این ابزار، می‌توان برای بررسی درونیات و افکار مولف سودجست. هدف این مقاله، بررسی چکیده کاملموضوع مقالة حاضر، بررسی وجهیت فعل در شعرفروغ فرخزاد با تامل بر وجه التزامی است. از آن‌جایی که براساس نظریه‌های مختلف، وجه افعال، ازجایگاه‌های بنیادین بازتاب دیدگاه نویسنده است؛ از این رو، از این ابزار، می‌توان برای بررسی درونیات و افکار مولف سودجست. هدف این مقاله، بررسی وجهیت فعل در راستای تبیین نگرش فروغ و کالبدشکافی ژرفای ذهن و روح اوست، تا به این سوال اساسی پاسخ دهد که بازتاب افکار و اندیشه‌های فروغ فرخزاد در وجه فعل چگونه است و آیا می‌توان سمت وسوی حس و شناخت فروغ را در میان وجوه افعال شعرش بازکاوید؟ اهمیت تحقیق در این است که با بررسی و تحلیل وجهیت فعل، به سبک و شناخت و حس فروغ می‌توان دست‌یافت. این مقاله ضمن تحلیل نظریه‌های گوناگون در مورد وجه فعل، به بررسی وجه افعال در مجموعةتولدی دیگر پرداخته و با ذکر شاهد مثال‌هایی به این نتیجه می‌رسد که فروغ در اکثر مواقع از وجه التزامی برای بیان افکار، احساسات نوستالژیک، گریز به روزگار کودکی، بیان حسرت‌ها، آرزوها وشکست‌ها، بهره جسته است. روش تحقیق در این مقاله توصیفی- تحلیلی بوده که پس از جمع‌آوری شواهد شعری به بررسی و تحلیل آنها پرداخته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - بررسی انواع تشبیه در شعر معاصر عرب با رویکرد به سروده‌های نازک الملائکه
پرنیا امان هادی حیدری نیا محمود صادق زادهشماره 57 , دوره 14 , زمستان 1402نازک الملائکه به‌عنوان یکی از بنیان‌گذاران شعر آزاد، از نظریه‌پردازان شعر نو و همچنین از شاعران صاحب سبک در ادبیّات معاصر عربی به شمار می‌رود. نازک در شعر خود از عناصر بلاغی برای برجسته‌سازی مضمون و تأثیرگذاری بیشتر بر خواننده، بهره بـرده است. تشبیه یکی از ارکان بلاغی م چکیده کاملنازک الملائکه به‌عنوان یکی از بنیان‌گذاران شعر آزاد، از نظریه‌پردازان شعر نو و همچنین از شاعران صاحب سبک در ادبیّات معاصر عربی به شمار می‌رود. نازک در شعر خود از عناصر بلاغی برای برجسته‌سازی مضمون و تأثیرگذاری بیشتر بر خواننده، بهره بـرده است. تشبیه یکی از ارکان بلاغی میباشد که سایر صورت‌های بلاغی از آن نشأت گرفته است. در مباحث بیانی، اولین عامل تصویرآفرین، آرایۀ تشبیه است؛ به‌گونه‌ای که می‌توان آن را ساده‌ترین و ابتدایی‌ترین نوع صور خیال به‌حساب آورد؛ زیرا فهم و درک آن برای ذهن از دیگر صورت‌های خیالی آسان‌تر است. نازک الملائکه در سروده‌های خود به نحو کارآمد و مؤثری از ابزارهای بلاغی بهره برده است. او به شیوه‌های گوناگون، با بهره‌گیری از تشبیه، اندیشه‌های خود را به خواننده منتقل ساخته و تشبیه را با تصاویر و هنرنمایی‌های ویژه‌ای مقرون ساخته است. این پژوهش به شیوۀ توصیفی و تحلیلی و با ابزار کتابخانه‌ای به بررسی کارکرد تشبیه و انواع آن در سروده‌های نازک الملائکه پرداخته است. همچنین از رهگذرهای مختلف از لحاظ طرفین حسی یا عقلی بودن، از نظر ارکان و غیره، تقسیم‌بندی نموده، ظرایف و لطایف این تصویر هنری، واکاوی شده است. نتایج پژوهش، بیانگر آن است که تشبیه بعد از آرایۀ استعاره، پرکاربردترین صنعت ادبی در شعر نازک میباشد و از بین انواع تشبیه، تشبیه بلیغ، پربسامدترین نوع تشبیه است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - زیبایی‌شناسی فراداستان در رمان‌های پست‌مدرن رضا امیرخانی
آذردخت خطیبی رحیم طاهر رضا فهیمیشماره 57 , دوره 14 , زمستان 1402فرا داستان به عنوان یکی از رایج‌ترین انواع داستان‌های پست‌مدرنیسم، روشی است که در آن راوی در خلال داستان، فرآیند داستانی بودنِ داستان و داستان‌نویسی را ذکر می‌کند. رضا امیرخانی، رمان‌نویس برجسته معاصر ایرانی در برخی از رمان‌هایش رویکردی پست‌مدرنیستی دارد و می‌کوشد با رو چکیده کاملفرا داستان به عنوان یکی از رایج‌ترین انواع داستان‌های پست‌مدرنیسم، روشی است که در آن راوی در خلال داستان، فرآیند داستانی بودنِ داستان و داستان‌نویسی را ذکر می‌کند. رضا امیرخانی، رمان‌نویس برجسته معاصر ایرانی در برخی از رمان‌هایش رویکردی پست‌مدرنیستی دارد و می‌کوشد با روش‌های مختلف، نوشته‌هایش را به سوی فرا داستان هدایت کند. نویسندگان این پژوهش با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی به بررسی زیبایی‌شناسی فرا داستان در رمان‌های امیرخانی پرداخته‌اند و ضمن تعاریفی از فرا داستان بر مبنای دیدگاه صاحب‌نظران، شگردهایی را که امیرخانی برای زیبایی فرا داستان به کار گرفته، بررسی کرده‌اند. این پژوهش می‌نمایاند که امیرخانی با استفاده شگردهای زبانی مانند: اسامی نشان‌دار، تکرار، جدانوشتن واژه‌ها، زبان عامیانه و محاوره‌‌ای، چند زبانی و بازی‌های زبانی و کلامی، و شگردهای ادبی مانند استعاره، تشبیه، کنایه، اقتباس و تقابل در رمان‌هایش سبب زیبایی فرا داستان شده و به نحو احسن از عهده خلق این فرآیند ادبی برآمده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - زیبایی شناسی عنصر پیرنگ رمان‌های ایرانی دهه هشتاد (مطالعه موردی در آثار منتخب از زویا پیرزاد، سید عباس معروفی و منیرو روانی پور)
جلال براری محمد رضا اسعد محسن ایزدیارشماره 57 , دوره 14 , زمستان 1402در این پژوهش زیبایی شناسی عنصر پیرنگ رمان های منتخب از سه نویسنده معاصر(عباس معروفی، زویا پیرزاد و منیرو روانی پور) برمبنای ساختار آن (شروع و پایان‌بندی داستان، کشمکش، تعلیق و...) مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. هدف این پژوهش بررسی مقایسه زیبایی شناسی و میزان کاربست چکیده کاملدر این پژوهش زیبایی شناسی عنصر پیرنگ رمان های منتخب از سه نویسنده معاصر(عباس معروفی، زویا پیرزاد و منیرو روانی پور) برمبنای ساختار آن (شروع و پایان‌بندی داستان، کشمکش، تعلیق و...) مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. هدف این پژوهش بررسی مقایسه زیبایی شناسی و میزان کاربست تکنیک های ادبی در انواع طیف پیرنگ رمان های منتخب است. این پژوهش از نوع نظری است که با رویکرد توصیفی – تحلیلی انجام شده است. در بخش توصیفی اطلاعات ازطریق منابع کتابخانه‌ای گردآوری شده است و در بخش تجزیه وتحلیل محتوا، زیبایی شناسی عنصرپیرنگ رمان‌های منتخب مورد مطالعه دقیق قرار گرفته است. با مطالعه زیبایی شناسی عنصر پیرنگ رمان‌های منتخب و تاکید ویژه برساختار آن، این نتیجه حاصل شده است که زیبایی شناختی پیرنگ رمان های منتخب درطیفی به پنج نوع قابل تقسیم است: الف) پیرنگ پیچیده با استفاده از تکنیک‌های ادبی. ب) پیرنگ پیچیده بدون استفاده از تکنیک‌های ادبی. ج) پیرنگ متوسط. د) پیرنگ ساده با استفاده از تکنیک‌های ادبی. ه) پیرنگ ساده بدون استفاده از تکنیک‌های ادبی. زیبایی شناسی در پیرنگ رمان "پیکر فرهاد" سبب ایجاد پیرنگ پیچیده با استفاده از تکنیک‌های ادبی فراوان شده است. در رمان‌های "ذوب شده" و "فریدون سه پسر داشت" پیرنگ رمان‌ها پیچیده بدون استفاده از تکنیک‌های ادبی قرار دارد. "رمان کولی کنار آتش" رمانی با پیرنگ متوسط است. رمان‌های "تماماً مخصوص" و "چرغ‌ها را من خاموش می‌کنم" رمان‌هایی با پیرنگ ساده با استفاده از تکنیک‌های ادبی است و درنهایت رمان "عادت می‌کنیم" دارای پیرنگی ساده اما بدون استفاده از تکنیک‌های ادبی می باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - بسامد اشعار شکواییه در سبک عراقی و هندی
طیبه علیزادهشماره 57 , دوره 14 , زمستان 1402چکیده:در ادبیات فارسی وسیع ترین افق معنایی ، افق شعر غنایی است ؛ اشعاری که به بیان عواطف و احساسات شخصی پرداخته است . شعر غنایی در فارسی در قالب غزل،مثنوی،رباعی،دوبیتی و حتی قصیده مطرح می شود اما مهم ترین قالب آن غزل است. ادبیات غنایی انواعی دارد که شعر بث الشکوی یکی از چکیده کاملچکیده:در ادبیات فارسی وسیع ترین افق معنایی ، افق شعر غنایی است ؛ اشعاری که به بیان عواطف و احساسات شخصی پرداخته است . شعر غنایی در فارسی در قالب غزل،مثنوی،رباعی،دوبیتی و حتی قصیده مطرح می شود اما مهم ترین قالب آن غزل است. ادبیات غنایی انواعی دارد که شعر بث الشکوی یکی از این موارد می باشد. شعر شکواییه درواقع نوعی پرده برداری از رنج ها و آلام درونی است که شاعر را می آزارد هر چند شاعر در حسب حال ها و سوگ سروده ها و زندان سروده ها غم و اندوه خود را بیان می دارد و در هجوها و طنزپردازی ها خشم و انزجار خود را نسبت به عوامل غم و اندوهش فریاد می زند اما در شکواییه ها با معرفی این عوامل ناله سر می دهد. اهمییت شکواییه ها بیشتر در شناساندن روحیات سرایندگان آنهاست ؛ زیرا هر شکواییه علاوه بر آشکار ساختن وضع نامطلوب زندگی شاعر، از جامعه آرمانی او نیز تصویر روشنی به دست می دهد. (سرامی 2008). از آن جا که موضوعاتی که موجب اندوهگینی انسان و نیز شکایت و گله مندی او می شود بی شمار است لذا طبقه بندی آن ها دشوار می شود با این همه از نظر محتوایی می توان شکواییه ها را به 5 دسته تقسیم کرد:1-شخصی 2- فلسفی ،3- اجتماعی ، 4- عرفانی ، 5 – سیاسی. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - بررسی و تحلیل استعارة مفهومی عواطف در اشعار احمد شاملو (با تکیه بر عشق، امید و ناامیدی و خشم)
آزیتا مرادی منصوره تدینی مسعود پاکدل سیما منصوریشماره 57 , دوره 14 , زمستان 1402نظریة نوین استعاره در پرتو دانش معنا‌شناسی شناختی، استعاره را از زاویة متفاوتی تفسیر می‌کند. این نظریه که توسط جانسون و لیکاف مطرح‌شده است، کمابیش با بخشی از گفته‌های ارسطو دربارة استعاره مطابقت دارد. در پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی به بررسی استعاره‌های مف چکیده کاملنظریة نوین استعاره در پرتو دانش معنا‌شناسی شناختی، استعاره را از زاویة متفاوتی تفسیر می‌کند. این نظریه که توسط جانسون و لیکاف مطرح‌شده است، کمابیش با بخشی از گفته‌های ارسطو دربارة استعاره مطابقت دارد. در پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی به بررسی استعاره‌های مفهومی عواطف (عشق، امید و ناامیدی و خشم) در اشعار احمد شاملو پرداخته‌شده است. نتایج نشان می‌دهد که یکی از مهمترین حوزه‌های هدف در شعر شاملو احساسات و عواطف هستند که عشق، امید و ناامیدی و خشم از پربسامدترین آنهاست. شاملو برای بیان هرکدام از این عواطف، از حوزه‌های مبدائی چون ساختمان، نور، گرما، فضا، گیاهان، موجودات زنده (پرنده و حیوانات)، آب، موسیقی، خوراکی، تجارت، درمان، نیرو، انواع مزه‌ها (تلخ و شیرین و ... )، کلید، جادو، کیمیا، ابزار، راز، اشیاء (آینه، زنجیر و ... ) بهره برده است. در میان این عواطف، عشق بیشترین موارد را به خود اختصاص داده است. شاملو هرچند در بسیاری از حوزه‌های مبدأ از مواردی آشنا استفاده کرده است، لیکن نگاشت‌ها (عبارات و اشعار) او به‌گونه‌ای است که تناظرات جدیدی را در حوزة استعارة مفهومی ایجاد کرده است. او در حوزة مبدأ نیز تا حدودی نوآور است و از زاویة فردی و شخصی خود به عواطف می‌نگرد و آنها را جسمی‌سازی می‌کند. پرونده مقاله
پربازدیدترین مقالات
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - «تحلیل ماهی، یک نماد معنوی در مثنوی مولوی»
پروین گلی زاده مختار ابراهیمی افسانه سعادتیشماره 25 , دوره 6 , پاییز 1394ماهی، یکی از تصویر های مطرح مولوی در مثنوی است که شاعر با آن انس و خویشاوندی ذهنی و باطنی دارد. ماهی، واژه حسی بسیط نیست بلکه تصویری گسترش یافته و ممتد که از عالم حس تا دنیای ناشناخته جان و روان را در برگرفته است. در این مقاله برای دستیابی به تصویر ماهی، تمامی کاربرد چکیده کاملماهی، یکی از تصویر های مطرح مولوی در مثنوی است که شاعر با آن انس و خویشاوندی ذهنی و باطنی دارد. ماهی، واژه حسی بسیط نیست بلکه تصویری گسترش یافته و ممتد که از عالم حس تا دنیای ناشناخته جان و روان را در برگرفته است. در این مقاله برای دستیابی به تصویر ماهی، تمامی کاربرد های زبانی و ادبی و واژه های مرتبط با آن بررسی شد تا از این رهگذر امکان تقرب به دنیای ماورای این تصویر فراهم گردد. مولوی در مثنوی برای بیان مقاصد و اندیشه های خود بارها از ماهی در قالب مفاهیم مختلف نمادین بر پایه قرآن، احادیث و روایات و منابع تاریخی سود جسته است. ماهی در اندیشه شاعر معانی نمادین گوناگون هم‌چون عارف و سالک حقیقت، انسان کامل و انسان بهشتی، وسیله هدایت و گاه معنایی متفاوت با معانی مذکور مانند زمین، جسم و انسان دنیوی یافته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - شخصیت‌بخشی به می در شعر حافظ
شماره 37 , دوره 9 , پاییز 1397شخصیت‌بخشی یکی از بارزترین صور خیالی است که از سوی حافظ مورد استفاده قرار گرفته است. حافظ به اشیا و عناصر گوناگون طبیعت شخصیت انسانی می‌بخشد. این شخصیت‌بخشی‌ها اغلب برخاسته از عواملی است و شاعر در آن اهداف خاصی را دنبال می‌کند. در بین عناصر مشخص، شاعر به شخصیت‌بخشی به م چکیده کاملشخصیتبخشی یکی از بارزترین صور خیالی است که از سوی حافظ مورد استفاده قرار گرفته است. حافظ به اشیا و عناصر گوناگون طبیعت شخصیت انسانی می‌بخشد. این شخصیت‌بخشی‌ها اغلب برخاسته از عواملی است و شاعر در آن اهداف خاصی را دنبال می‌کند. در بین عناصر مشخص، شاعر به شخصیت‌بخشی به می توجه خاصی دارد. بررسی انگیزه‌ها و اهداف شخصیت‌بخشی‌ها نسبت به می نشان می‌دهد که حافظ در ورای ظاهر ابیات در مورد می، به دنبال مقاصد دیگری است. در این مقاله، با استفاده از برخی نظریات در باره استعاره و شخصیت‌بخشی و نقش آن در انتقال آنچه که در ذهن و اندیشه است و تلفیق آنها با دیدگاه‌ها در باب اندیشه و نظام فکری حافظ و نیز بررسی اوضاع و احوال سیاسی و اجتماعی عصر شاعر، انواع شخصیت‌بخشی‌ها نسبت به می و انگیزه‌ها و اهداف آنها در شعر حافظ، بررسی و تحلیل می‌شود. انگیزه‌ها و اهداف شخصیت‌بخشی در شعر حافظ عبارتند از: تزیین و تصویرگری، واقعیت‌آفرینی توسط قوه خیال، ضرورت اجتماعی، انتقال فکر و اندیشه، پوشیده‌گویی، بیان عواطف نسبت به مشخص. انگیزه‌ها و اهداف شخصیت‌بخشی به می در شعر حافظ عبارتند از: تصویرگری و خیال‌پردازی، ضرورت اجتماعی و پوشیده‌گویی، اظهار علاقه و عواطف به مشخص. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - تحلیل عناصر داستانی «منظومه آرش کمانگیر» سروده سیاوش کسرایی
شماره 18 , دوره 4 , زمستان 1392عناصر داستان‌های امروزی با توجه به درون‌مایه و محتوای داستان‌های معتنابه معاصر، توجیه‌پذیر است و ساختار، متناسب با چگونگی درون‌مایه شکل می‌پذیرد. منظومه آرش کمانگیر از آثار حماسی و اسطوره‌ای ایران باستان است که در دوره معاصر توسط سیاوش کسرایی به نظم در آمده، کارکردی سیا چکیده کاملعناصر داستان‌های امروزی با توجه به درون‌مایه و محتوای داستان‌های معتنابه معاصر، توجیه‌پذیر است و ساختار، متناسب با چگونگی درون‌مایه شکل می‌پذیرد. منظومه آرش کمانگیر از آثار حماسی و اسطوره‌ای ایران باستان است که در دوره معاصر توسط سیاوش کسرایی به نظم در آمده، کارکردی سیاسی – اجتماعی به خود گرفته است. به جز توجه به دلایل آگاهانه و بصیرت هنرمندانه‌ای که سراینده اثر برای انتخاب نظم به جای نثر و همچنین چرایی بازآفرینی مجدد آن در دوره معاصر داشته است، برآنیم تا با بررسی عناصر داستانی این منظومه زوایای ارزشمند و خلاقانه دیگر این اثر را شناسایی کنیم. استخراج و تحلیل عناصر داستانی نوین در حماسه‌ای کهن و باستانی موضوع اصلی این مقاله است و نگارندگان می‌کوشند تا عناصری هم‌چون سوژه، تم، طرح، شخصیت، حادثه، زاویه دید و دیگر عناصر داستانی را در منظومه آرش کمانگیر مورد تحلیل و بررسی قرار دهند تا میزان موفقیت یک شاعر در پرداختن به یک قصه منظوم در برابر دید و داوری خواننده قرار گیرد پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - نقد و بررسی شعر شاملو بر اساس آرکی‌تایپ شب
زهرا خاتمی کاشانی محمدرضا قاریشماره 33 , دوره 8 , پاییز 1396آرکی تایپ یا کهن الگو به انگاره‌هایی یکسان و مشترک در ذهن و ضمیر ناخودآگاه گفته می‌شود که در هر عصری به شکل باورهای رایج آن دوره خود را نشان می‌دهد. هنرمندان نیز برای آفرینش هنری از صور ذهنی و تخیّلاتی بهره می‌گیرند که ریشه در ناخودآگاه جمعی دارند. این تصاویر ذهنی در رو چکیده کاملآرکی تایپ یا کهن الگو به انگاره‌هایی یکسان و مشترک در ذهن و ضمیر ناخودآگاه گفته می‌شود که در هر عصری به شکل باورهای رایج آن دوره خود را نشان می‌دهد. هنرمندان نیز برای آفرینش هنری از صور ذهنی و تخیّلاتی بهره می‌گیرند که ریشه در ناخودآگاه جمعی دارند. این تصاویر ذهنی در روند آفرینش هنری به لایه‌های خودآگاه ذهن می‌رسند و اثری هنری خلق می‌شود. بخش خودآگاه، آرکی‌تایپ را به شکل نماد و سمبل درک می‌کند. بنابراین در ادبیات پرداختن به آثار سمبولیک و نقد کهن الگویی آن می‌تواند برخی ویژگی‌های شخصیتی و روانی هنرمند را که برخاسته از اندیشه و احساس تبار اوست نشان دهد. یکی از رایج‌ترین کهن الگوها، کهن الگوی شب است. تکرار واژه شب (بیش از 400 بار) در شعر شاملو، این واژه را به عنوان یک آرکی‌تایپ به ما معرّفی می‌کند. این واژه به عنوان نمادی از آنیما، مفاهیمی دیگر چون تاریکی، اندوه، تنهایی، سکوت، وحشت، ناامیدی و مرگ را نیز در شعر شاملو می‌رساند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - بررسی آزاداندیشی در شعر حافظ
شماره 15 , دوره 4 , تابستان 1392حافظ شاعری آگاه است و شرایط سیاسی اجتماعی زمانه خویش را خوب دریافته است چندان‌که شعر وی آیینه‌ای از اوضاع سیاسی اجتماعی عصر اوست. دیوان اشعار حافظ، درسنامه آزادگی است و خود نهضتی است در آزاداندیشی که زمان و مکان را در نوردیده و فرهنگی را عرضه کرده که عصاره و چکیده غنی و چکیده کاملحافظ شاعری آگاه است و شرایط سیاسی اجتماعی زمانه خویش را خوب دریافته است چندان‌که شعر وی آیینه‌ای از اوضاع سیاسی اجتماعی عصر اوست. دیوان اشعار حافظ، درسنامه آزادگی است و خود نهضتی است در آزاداندیشی که زمان و مکان را در نوردیده و فرهنگی را عرضه کرده که عصاره و چکیده غنی و استوار ایران است و اگر بدان گوش فرا دهیم مفهوم دموکراسی را آن‌گونه که امروز مطرح است با ساختاری که متناسب با روح و روان جمعی ایرانیان است. اگرچه حافظ از اندیشه‌های عرفانی متأثر است اما اعتراض به وضع موجود را به عنوان یکی از اصول آزاداندیشی سرلوحه هنر و باور خویش قرار می‌دهد و به‌قدری آزاد است و آزادانه می‌اندیشد که حتی تصوف زمانه خویش را که همراه است با خانقاه و پیر و ریاضت و... حداقل آن‌گونه که مرسوم زمانه اوست نمی‌پسندد. به هر روی بسیاری از مظاهر آزاداندیشی حتی با توجه به مفاهیم جدید و امروزی آن در دیوان حافظ مشهود است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - صور خیال در اشعار قیصر امین‌پور
شماره 27 , دوره 7 , بهار 1395صورخیال جوهر اصلی و عنصر ثابت شعر است و چیزی است که از نیروی تخیل حاصل می شود. صور خیال معیار ارزش و اعتبار هنری شعر است. در هیچ یک از آثار ادبی در طی ده قرن گذشته اثری در نقد علم بلاغت به اهمیت صور خیال نیست مجموعه تصاویر حاصل از انواع صور خیال (استعاره، تشبیه، مجاز، چکیده کاملصورخیال جوهر اصلی و عنصر ثابت شعر است و چیزی است که از نیروی تخیل حاصل می شود. صور خیال معیار ارزش و اعتبار هنری شعر است. در هیچ یک از آثار ادبی در طی ده قرن گذشته اثری در نقد علم بلاغت به اهمیت صور خیال نیست مجموعه تصاویر حاصل از انواع صور خیال (استعاره، تشبیه، مجاز، کنایه) در دیوان هر شاعری بیانگر لحظه هایی است که با درون و جهان درونی او سرو کار دارد. بررسی آثار شاعران انقلاب و دفاع مقدس از جمله راهکارهای مهم و تأثیرگذار در شعر انقلاب و دفاع مقدس است. قیصر امین پور از جمله شاعرانی است که در ادبیات پایداری و انقلاب دارای چهره درخشانی است که عناصر خیال در اشعار وی نمود قابل توجهی دارد. در این جستار اشعار قیصر امین پور در چهار دفتر وی از نظر صور خیال بررسی شده و نتایج حاصل از آن به صورت نمودار به تصویر کشیده شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - تصویرسازی با خورشید (آفتاب) در اشعار انوری، خاقانی و نظامی و مقایسة آنها با یک‌دیگر
شماره 24 , دوره 6 , تابستان 1394زمان رواج سبک آذربایجانی، دورة اوج استفاده از تصویرسازی طبیعت برای ارایه امیال و افکار شاعران بوده تا آن جا که شعرایی چون انوری، خاقانی و نظامی از بزرگان و سرامدان این سبک و این شیوه به حساب می‌آیند. خورشید از عناصر طبیعی و از بارزترین ابزار تصویرسازی شعراست. زیبایی و چکیده کاملزمان رواج سبک آذربایجانی، دورة اوج استفاده از تصویرسازی طبیعت برای ارایه امیال و افکار شاعران بوده تا آن جا که شعرایی چون انوری، خاقانی و نظامی از بزرگان و سرامدان این سبک و این شیوه به حساب می‌آیند. خورشید از عناصر طبیعی و از بارزترین ابزار تصویرسازی شعراست. زیبایی و عظمت آن همواره موجب ایجاد باورهایی شده است که در ترکیب با فنون هنری و ادبی، به غنی‌سازی تصاویر و ترکیبات ادب فارسی انجامیده است. این مقاله به مقایسة تصویرسازی با خورشید در شعر انوری، خاقانی و نظامی پرداخته است. این شعرا با استفاده از محسوسات در تصویر خورشید و بهره برداری از معنای نمادین و اسطوره‌ای آن که در واقع همان زیبایی و قدرتمندی خورشید است و هم چنین استفاده از تتابع اضافات و بیان تصویر در تک‌بیت ها تشریک مساعی دارند. اما استفاده از خورشید در تصویر یک هیأت، بسامد و تکرار بالا، تصویرسازی به اقتضای حال و با توجه به ویژگی های مخاطب و نیز آرایه‌های متعدد برای ارایة تصویر خورشید، ویژة شعر خاقانی به نظر می رسد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - رنگ اقلیمی در شعر محمد بیابانی
محمد مرادی پوران یوسفی پور فاطمه غفوری مهدی آبادشماره 49 , دوره 12 , پاییز 1400محمد بیابانی، زادۀ اقلیم جنوب ایران است. وی از شاعران نامی و متعهد و اجتماعی است. و از آن جهت که محیط زندگی، فرهنگ و اقلیم طبیعی، تاثیر انکار ناپذیری بر انسان می گذارد. بررسی این گونه تاثیرات در آثار شاعران و نویسندگان تحت عنوان رنگ اقلیمی یا محلی قرار می گیرند. رنگ محل چکیده کاملمحمد بیابانی، زادۀ اقلیم جنوب ایران است. وی از شاعران نامی و متعهد و اجتماعی است. و از آن جهت که محیط زندگی، فرهنگ و اقلیم طبیعی، تاثیر انکار ناپذیری بر انسان می گذارد. بررسی این گونه تاثیرات در آثار شاعران و نویسندگان تحت عنوان رنگ اقلیمی یا محلی قرار می گیرند. رنگ محلی یا صبغه اقلیمی اصطلاحی است که این تاثیرات را در شعر شاعران بیان می نماید. اندوخته های فکری و ذهنی هر شاعر از رهگذر زندگی در اقلیم طبیعی و فرهنگی خاصی، به آفرینش تصاویر شاعرانه ای در شعر او می انجامد، که به آن رنگ محلی یا اقلیمی گفته می شود. رنگ اقلیمی در شعر معاصر بازتاب تجربه ی شخصی شاعران است که رهآورد آشتی و همزیستی انسان با طبیعت است که در شعر معاصر ایران ابتدا در شعر نیما جلوه گر شد و سپس در سرودهای شاعران پس از او مورد توجه و استقبال قرار گرفت. این پژوهش به روش مطالعه ی کتابخانه ای به شیوه تحلیلی -توصیفی در پی پاسخ به این پرسش است که محمد بیابانی چرا و به چه میزان توانسته اقلیم جنوب را در شعر خود، منعکس نماید. نتایج به دست آمده حکایت از این دارد که سوای بوم سروده های او، رنگ اقلیمی در تمام سروده های او پر رنگ است و برجسته ترین ویژگی زبانی سروده های او پس از آرکائیسم، برجستگی رنگ اقلیم و طبیعت جنوب است که نشان از دلبستگی و علاقه و انس شاعر به زیست بوم و فرهنگ کهن سرزمین خود دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - چندگونگی ایهام در غزلیات سعدی
سیدمحسن مهدی نیاشماره 19 , دوره 5 , بهار 1393ایهام یکی از مهمترین امکانات زبان شعری است. این آرایه را از انواع هنجارگریزی معنایی می‌دانند که در محور هم‌نشینی و مجاورت به وجود می‌آید و براساس ترکیب شکل می‌گیرد و کلام را با ایهام که از عناصر مهم زبان ادبی است، پیوند می‌دهد. این مقاله، محصول مطالعه کامل غزل‌های سعد چکیده کاملایهام یکی از مهمترین امکانات زبان شعری است. این آرایه را از انواع هنجارگریزی معنایی می‌دانند که در محور هم‌نشینی و مجاورت به وجود می‌آید و براساس ترکیب شکل می‌گیرد و کلام را با ایهام که از عناصر مهم زبان ادبی است، پیوند می‌دهد. این مقاله، محصول مطالعه کامل غزل‌های سعدی و استخراج کاربرد انواع ایهام در آنهاست. در این تحقیق با استفاده از بررسی‌های به عمل آمده، میزان و چگونگی کاربرد انواع مختلف ایهام در غزلیات سعدی نشان داده شده است. همچنین تصریح شده است که سعدی به رغم آن که شاعری صریح و رک‌گوست و مکنونات قلبی خود را شفاف بیان می‌کند اما نمی‌تواند یکی از بزرگ‌ترین امکانات زبان شعر را که با ابهام پیوند دارد نادیده گیرد و از نقش‌آفرینی ادبی ایهام صرف‌نظر کند. به همین سبب است که نمونه‌هایی از همه نوع ایهام را می‌توان در غزلیات وی دید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - کاربرد ادبی و هنری الف در پهنه ادب پارسی (با تکیه بر اشعار انوری و شاعران سبک خراسانی)
غلامرضا حیدریشماره 29 , دوره 7 , پاییز 1395حرف الف به‌واسطه شکل و جایگاه خاص و برخی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد، یکی از پرکاربردترین حروف در ساخت مضامین بکر و فضاهای شاعرانه و ترکیبات و تعبیرات نغز و ظریف ادب پارسی به ویژه در اشعار شعرای سبک خراسانی است. در اکثر اشعار این شاعران، الف؛ سابق، پیشرو، سپهدار، پیشوا، صد چکیده کاملحرف الف به‌واسطه شکل و جایگاه خاص و برخی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد، یکی از پرکاربردترین حروف در ساخت مضامین بکر و فضاهای شاعرانه و ترکیبات و تعبیرات نغز و ظریف ادب پارسی به ویژه در اشعار شعرای سبک خراسانی است. در اکثر اشعار این شاعران، الف؛ سابق، پیشرو، سپهدار، پیشوا، صدرنشین، نامور، معروف و دارای کمال است. الف؛ نمادِ قد و قامت موزون، استوار، کشیده، مستقیم و رعنا است. الف؛ مظهرِ سرافرازی، سربلندی، لاغری، ضعف، قیام، ایستادگی، استواری، استقامت، سرپایی، عمودی، ثابت‌قدمی، قائم بودن، وفادار به عهد بودن و بر سر ایمان ماندن است. الف، عاشق بالای خود است. الف چون سرکش دارد، پس سرکش است. الفِ زبان‌دار و دوزبان، در عین داشتن زبان، خاموش و ساکت است. الف از نظر ثروت و دارایی، فقیرترین به حساب می‌آید. الف؛ نماد نداری، بی‌چیزی، مفلسی، فقر، گدایی، عدم، نیستی، فنا و ترک اوصاف است. الف؛ عریانی، برهنگی، پَرافکندگی، آشکارایی، خندانی، شادابی، بی‌سری، میان بستگی و آراستگی را به ذهن متبادر می‌کند. الف؛ مظهرِ تنهایی، تجرد، تفرد، یکتایی، جدایی، آزادی، یکرویی، راستی، صداقت، درستی و پاکی است. الف، بی‌حرکت و ساکن است. الف یکی از مشبه‌به‌های پرکاربرد ادب پارسی است و شعرا در تصاویر و مضامین شعری، خطِ عذار، مسمار، خار، هلال ماه، عصا، خامه و قلم، انگشت، تیر، سرو، دار، ماه نو، کمر و میان باریک و... را به الف مانند می‌کنند. در این مقاله سعی شده است به کاربرد ادبی و هنری و تصویری الف در اشعار این دوره زمانی پرداخته شود. پرونده مقاله